Warszawa, 7 kwietnia 2021 roku
l.dz. 008/2021
Szanowny Pan
Waldemar Buda
Sekretarz Stanu
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
Szanowny Panie Ministrze,
w odpowiedzi na konsultacje publiczne projektu Krajowego Planu Odbudowy (KPO) w imieniu Stowarzyszenie Kreatywna Polska, które zrzesza i reprezentuje liczne podmioty z branży kultury i kreatywnej, a także organizacje polskich twórców, przedsiębiorców, wydawców, producentów, nadawców oraz dystrybutorów treści, i jest najbardziej reprezentatywną organizacją skupiającą polski sektor kreatywny, przedstawiam poniższą opinię do projektu KPO.
W ramach Krajowego Planu Odbudowy, który jest częścią Planu Odbudowy dla Europy (EU Recovery and Resilience Plan) państwa Członkowskie Unii Europejskiej uzgodniły budżet na zniwelowanie skutków pandemii COVID-19 w gospodarce europejskiej. O ile budżet UE na lata 2021–2027 jest tworzony na dotychczasowych zasadach, o tyle Instrument wsparcia gospodarki, NextGenerationEU, jest Instrumentem nadzwyczajnym i będzie finansowany poprzez wyemitowanie przez Komisję Europejską obligacji na kwotę 750 mld euro, a Polska jest czwartym patrząc na wielkość środków, beneficjentem tego Instrumentu. Na nasz kraj przypada 58,1 mld Euro, z czego co najmniej 2% wartości tej kwoty, zgodnie z punktem 5 Rezolucji Parlamentu Europejskiego w sprawie odbudowy życia kulturalnego w Europie (2020/2708(RSP), ma być przeznaczone na wsparcie dla sektorów kultury i kreatywnych. Te 2% przekłada się na ok. 5,3 mld złotych dla polskich przedsiębiorców – wydawców prasy i książki, producentów audiowizualnych i muzycznych, dystrybutorów filmowych, branży koncertowej i eventowej. Sektory kreatywne i kultury z powodzeniem mogą się wpisać w co najmniej dwa filary KPO czyli odporność i konkurencyjność gospodarki oraz transformację cyfrową, a środki mogą byś alokowane na działania wzmacniające m. in. gospodarkę cyfrową oraz zielone technologie w sektorach kreatywnych.
W związku z tym, że pandemia zamroziła praktycznie działalność kulturalną apelujemy o odpowiednie uwzględnienie sektorów kultury i kreatywnych w KPO. Szczególny niepokój budzi brak w projekcie Krajowego Planu Odbudowy propozycji rozwiązań horyzontalnych takich jak ulgi podatkowe, programy wsparcia finansowego, modernizację, cyfryzację czy szkolenia, skierowanych do przedsiębiorców sektorów kreatywnych jak sztuki audiowizualne (m. in produkcja i dystrybucja filmów, działalność teatrów), branże wydawnicza i muzyczna.
Badanie zlecone przez Europejskie Stowarzyszenie Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów (GESAC), pokazuje, jak wielką dynamiką wzrostu charakteryzował się przemysł kultury i kreatywny przed wybuchem pandemii COVID -19 i pokazuje, jak niekorzystnie pandemia wpłynęła na rozwój sektora. [1]
Raport podzielony jest na trzy bloki, które analizują stan gospodarki kreatywnej i kulturalnej przed COVID-19, dostarczają aktualnych danych o wpływie i niszczycielskich skutkach pandemii na te sektory oraz proponują szereg rozwiązań dotyczących odbudowy Europy. Dane za 2019 rok pokazują jak silny i dynamiczny jest nasz sektor. Branże kultury i kreatywne odpowiadały za 4,4% PKB i zatrudniały ponad 7,6 mln osób w Europie. To osiem razy więcej niż sektor telekomunikacyjny, powszechnie uznawany za motor gospodarki.
Z drugiej strony, dane zebrane po nadejściu pandemii w 2020 r. są przytłaczające: straty w porównaniu z rokiem 2019 osiągnęły 31% obrotów, stając się szczególnie niepokojące w sektorach takich jak sztuki widowiskowe (straty 90%) i muzyka (-76%). Po drugiej stronie jest branża gier wideo, która w tym samym okresie odnotowała nawet 9% wzrost, która jest w Polsce wyjątkowo mocno wspierana. Straty w kulturze przewyższają straty w innych sektorach, nawet takich jak turystyka, dlatego Komisja Europejska podkreśla potrzebę nadania priorytetu środkom nadzwyczajnym dla przemysłów kultury i kreatywnych.
Podobnie jest w Polsce, gdzie przemysły kreatywne odpowiedzialne są za przeszło 4 % PKB i do tej pory były najszybciej rozwijającymi się gałęziami gospodarki. Dane te zawiera opublikowana przez Główny Urząd Statystyczny informacja sygnalna Przemysły kultury i kreatywne w 2019 roku. Z dokumentu wynika, że w 2019 roku prowadziło działalność 121,5 tys. przedsiębiorstw zaliczanych do przemysłów kultury i kreatywnych. W porównaniu z rokiem 2018 został odnotowany wzrost liczby przedsiębiorstw na poziomie 3,6%, a trend wzrostowy trwał od pięciu lat. [2]
Obecnie, w wyniku pandemii COVID-19, przedsiębiorstwa te borykają się z największym od lat kryzysem gospodarczym. To działalność sektora kultury została jako pierwsza ograniczona w wyniku obostrzeń pandemicznych. Najprawdopodobniej również zostanie odmrożona jako ostatnia. W obawie o zdrowie, dotychczasowi uczestnicy masowych wydarzeń kulturalnych takich jak koncerty muzyczne, przedstawienia teatralne, kina, targi wydawnicze również nie wrócą od razu do dawnej aktywności. W sytuacjach kryzysów gospodarczych w pierwszej kolejności ogranicza się wydatki na kulturę, a gdy sytuacja ekonomiczna poprawia się, kultura jest przesuwana na ostatnie miejsce w kolejce po środki finansowe.
W ostatnich miesiącach nasze Stowarzyszenie szczególnie aktywnie uczestniczyło w szeregu nowelizacji prawa unijnego, które ma wspierać konkurencyjność i rozwój polskich przedsiębiorców w zakresie kultury na tle Europy i świata. KPO jest szansą na właściwą alokację środków, które pozwolą polskim przedsiębiorcom i twórcom działającym m.in. w sektorach wydawniczym – prasy i książki, audiowizualnym czy muzycznym na wzmocnienie i zbudowanie przewagi konkurencyjnej na europejskim jednolitym rynku cyfrowym. Wykorzystanie funduszy przewidzianych w ramach europejskiego planu walki z kryzysem gospodarczym wywołanym pandemią COVID 19 jest niepowtarzalną okazją do ponownego pobudzenia tych wyjątkowo osłabionych pandemią branż.
W imieniu środowisk zrzeszonych w Stowarzyszeniu Kreatywna Polska deklaruję chęć współpracy i wsparcia merytorycznego w dalszych pracach nad Krajowym Planem Odbudowy.
Z uszanowaniem
Dorota Hawliczek
Dyrektor Stowarzyszenia Kreatywna Polska
[1] https://interaccio.diba.cat/sites/interaccio.diba.cat/files/rebuilding_europe.pdf dostęp 7.04.2021
[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/przemysly-kultury-i-kreatywne-w-2019-roku,21,3.html dostęp 7.04.2021
