Warszawa, 20 stycznia 2017 r.
Szanowny Pan
Prof. dr hab. Piotr Gliński
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
i Wiceprezes Rady Ministrów
ul. Krakowskie Przedmieście 15/17
00-071 Warszawa
Dotyczy: projekt ustawy o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej
Szanowny Panie Premierze,
w odpowiedzi na konsultacje publiczne, ogłoszone na stronach internetowych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dotyczące projektu ustawy o wspieraniu produkcji audiowizualnej (dalej jako: „Projekt”), poniżej przedstawiam stanowisko Stowarzyszenia Kreatywna Polska.
Jako organizacja reprezentująca branżę kreatywną, w tym także producentów i twórców związanych z rynkiem audiowizualnym, popieramy ideę finansowego wspierania produkcji wyrażoną w Projekcie. Uważamy, że zaproponowana forma wsparcia przyniesie oczekiwane rezultaty i korzyści nie tylko dla producentów, ale także dla branży kreatywnej, co z pewnością wpłynie pozytywnie również na gospodarkę w skali całego kraju.
W naszej opinii proponowane rozwiązanie podniesie konkurencyjność polskich przedsiębiorców na arenie międzynarodowej, w szczególności, że producenci z innych krajów europejskich korzystają już z tej formy wsparcia. A jak pokazuje doświadczenie Państw Członkowskich Unii Europejskiej jest to mechanizm efektywny.
Omawiając przepisy Projektu chcemy zwrócić szczególną uwagę na niżej wymienione zagadnienia.
Art. 2
Nie do końca zgadzamy się z określeniem producenta i koproducenta wyłącznie jako przedsiębiorcy, ponieważ wyklucza to możliwość ubiegania się o wsparcie podmiotów takich jak organizacje pozarządowe – fundacje czy stowarzyszenia. Podmioty te prowadzą działalność non-profit i wszelkie przychody przeznaczają na swoją działalność statutową, więc co do zasady przedsiębiorcami nie są. Definicja „producenta” z ustawy o kinematografii[1] takiego ograniczenia podmiotowego nie przewiduje. Podobnie „koproducent” definiowany jest jako „podmiot”, nie jako „przedsiębiorca” jak to ma miejsce w Projekcie.
Ponadto w umieszczonej w Projekcie definicji „przedsiębiorcy” popełniono błąd poprzez odesłanie do przepisu art. 331 §1 kodeksu cywilnego[2], który w żaden sposób się do tego pojęcia nie odnosi. Prawidłowym odesłaniem byłby przepis art. 431 §1 kodeksu cywilnego, który mówi, że „Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 §1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.”.
Umieszczenie w Projekcie definicji „utworu audiowizualnego” jest w naszej opinii bardzo ryzykowne. A tak szerokie jego zdefiniowanie jest otwarciem furtki dla produkcji, które wsparcia otrzymać nie powinny. Proponujemy usunąć z Projektu definicję utworu audiowizualnego w zupełności, gdyż jest to pojęcie wystarczająco dookreślone przez praktykę i orzecznictwo sądów powszechnych. Jeżeli jednak definicja ta miałaby pozostać w ustawie o wspieraniu produkcji audiowizualnej (dalej jako: „Ustawa”), powinna korespondować z pojęciem utworu audiowizualnego w rozumieniu rozdziału 6 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych[3].
Art. 10 ust. 2 i 5
Przepis art. 10 ust. 2 Projektu dotyczący opracowywania rocznego planu finansowego Funduszu w zakresie wysokości dotacji celowej, która ulega powiększeniu o wysokość kwoty niewykorzystanej dotacji z roku poprzedniego jest uzasadniony. Uwzględnia specyfikę procesu produkcji utworów audiowizualnych, który nie zawsze da się zamknąć w jednym roku budżetowym, jednakże wymaga doprecyzowania w kierunku jego zgodności z ustawą o finansach publicznych.
W przepisie art. 10 ust. 5 Projektu warto doprecyzować w jaki sposób dysponuje się nadwyżką powstałą w sytuacji, gdy kwota wsparcia finansowego faktycznie wypłaconego przedsiębiorcy jest mniejsza niż kwota określona w umowie o wsparcie. Czy zwiększa pulę środków przeznaczonych do rozdysponowania zgodnie z celem określonym w art. 4 ust. 1 Projektu? Rozwiązanie samo w sobie jest słuszne, gdyż chroni przed ewentualnymi nadużyciami i pozwala uniknąć sytuacji, w której niewykorzystane środki usiłuje się wydać za wszelką cenę, być może w sposób nie zupełnie nieuzasadniony.
Art. 14
Wyłączenia w zakresie podmiotów mających prawo ubiegać się o wsparcie finansowe są nieuzasadnione i wydają się być sprzeczne z celami Projektu Ustawy mówiącymi o poprawie warunków funkcjonowania przemysłu audiowizualnego w Polsce. Na liście wyłączeń znalazł się szereg podmiotów zarówno prywatnych jak i państwowych, które mają kluczowe znaczenie dla współczesnego rynku produkcji audiowizualnych. Przywoływane w uzasadnieniu do projektu przykłady produkcji filmowych, w przeważającej większości powstały jako koprodukcje, w których koproducentami były albo stacje telewizyjne, albo dostawcy usług VOD, albo inni dostawcy audiowizualnych usług medialnych, czy to linearnych, czy na żądanie. To właśnie te podmioty posiadają zaplecze organizacyjne, doświadczenie branżowe oraz zasoby osobowe, techniczne i finansowe, pozwalające na stworzenie najlepszych produkcji audiowizualnych, które dzięki wsparciu Funduszu, mogłyby osiągnąć światowe sukcesy. Ponadto, korzystne dla rozwoju polskiego przemysłu audiowizualnego byłoby zachęcenie jak największej liczby podmiotów do inwestowania w produkcje i prowadzenia w ramach tego sektora swojej działalności.
Art. 16
Proponujemy zastąpić dookreślenie kategorii utworów w formie wyłączeń poprzez zastosowanie zamkniętego katalogu pozytywnego, który enumeratywnie wymienia kategorie utworów audiowizualnych, których produkcja może być objęta wsparciem finansowym. W katalogu tym powinny znaleźć się utwory takie jak film, serial telewizyjny, film dokumentalny i animowany, teatr telewizji. Obecne brzmienie przepisu jest niejasne również z tego względu, że nie precyzuje, czy utwór audiowizualny, którego jedynie niewielki fragment zawiera treści objęte wyłączeniem, zostaje z tego powodu zdyskwalifikowany.
Art. 19 ust. 2
Zwracamy uwagę na pewną niekonsekwencję projektodawcy, który w przepisie tym odstąpił od stosowania pojęcia „utwór audiowizualny” zastępując je pojęciem „filmu”. Można się jedynie domyślać, że chodzi o „film” w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o kinematografii, jednak Projekt tego jednoznacznie nie precyzuje. Zabieg ten jest tym bardziej niezrozumiały, gdyż definicja „trudnego utworu audiowizualnego” z art. 2 ust. 140 rozporządzenia Komisji[4] nie zawęża kategorii utworów trudnych wyłącznie do filmów.
Art. 26 ust. 1 pkt 6
Umowa o wsparciu finansowym powinna określać m.in. warunki jej rozwiązania. Projekt nie precyzuje w jakich sytuacjach umowa może zostać rozwiązana, ani czy może ją rozwiązać Fundusz czy beneficjent. Doprecyzowanie tej kwestii jest istotne o tyle, o ile rozwiązanie umowy przez Fundusz, bez wyraźnych powodów mających swoje odzwierciedlenie w ustawie, może doprowadzić do pozbawienia wsparcia finansowego podmiotu, któremu ono powinno przysługiwać. Zachowanie obecnego brzmienia przepisu spowoduje brak pewności prawnej. Naszym zdaniem kwestia ta powinna zostać dookreślona w drodze ustawy, gdyż w pewnym sensie wpływa na faktyczne przyznanie wsparcia finansowego, które jest przedmiotem Projektu i jego istotą.
Art. 26 ust. 3 i art. 30
Prawo ubiegania się o wsparcie finansowe nie powinno być uzależnione od pozyskania od podmiotów trzecich danych dotyczących dystrybucji utworu audiowizualnego, które mogą być danymi wrażliwymi (takimi jak treść umów handlowych czy dane finansowe) i zgody na przeprowadzenie kontroli w związku z projektem, który ich bezpośrednio nie dotyczy. Taki warunek aplikowania o zachętę wydaje się być oderwany od realiów w przypadku polskich produkcji, a prawie niemożliwy do spełnienia w przypadku koprodukcji międzynarodowych. W związku z powyższym sugerujemy wykreślenie z Projektu przepisu art. 26 ust 3, który nadaje Funduszowi prawa wykraczające poza zakres podmiotowy jego działalności.
Proponujemy także zawężenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego kontroli, o której mowa w art. 30 ust. 1 Projektu. W naszej opinii kontrola powinna dotyczyć jedynie przedsiębiorcy, któremu przyznano wsparcie finansowe, a jej zakres powinien zostać ograniczony wyłącznie do badania przebiegu produkcji objętej finansowaniem. Niewskazane jest, aby prawo Funduszu do przeprowadzenia kontroli rozszerzało się również na podmioty, które nie są stroną umowy zawartej z Funduszem i nie są bezpośrednimi beneficjentami wsparcia finansowego. W celu doprecyzowania zakresu podmiotowego kontroli, proponujemy wykreślenie z Projektu przepisu art. 30 ust. 6. Ponadto, uściślenia wymaga jej zakres przedmiotowy, aby kontrola przedsiębiorców będących beneficjentami wsparcia, w zakresie dotyczącym dokumentacji finansowej produkcji utworu audiowizualnego, obejmowała tylko produkcje objęte tym finansowaniem.
Stowarzyszenie Kreatywna Polska dziękuje za możliwość przedstawienia powyższych uwag. Jednocześnie wyrażamy chęć aktywnego uczestnictwa i współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego na dalszych etapach procesu legislacyjnego, jak i gotowość wsparcia merytorycznego we wszelkich zagadnieniach objętych treścią konsultowanego Projektu.
W imieniu Stowarzyszenia Kreatywna Polska, z wyrazami szacunku
Dorota Hawliczek
Dyrektor Stowarzyszenia
[1] ustawa o kinematografii z dnia 30 czerwca 2005 r. (tj. z dnia 17 marca 2016 r., Dz.U. z 2016 r. poz 438)
[2] Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r., (tj. z dnia 17 lutego 2016 r., Dz.U. z 2016 r. poz. 380)
[3] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., (tj. z dnia 29 kwietnia 2016 r., Dz.U. z 2016 r. poz. 666)
[4] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.6.2014 r.)
Brzmienie przepisu art. 2 ust. 140 rozporządzenia jest następujące: „trudne utwory audiowizualne” oznaczają utwory, które państwa członkowskie uznały za takie na podstawie kryteriów ustalonych z góry przy ustanawianiu programów lub przyznawaniu pomocy, i mogą one obejmować filmy, których jedyna oryginalna wersja powstała w języku państwa członkowskiego o ograniczonej powierzchni, ludności lub ograniczonym obszarze językowym, filmy krótkometrażowe, pierwsze lub drugie filmy reżyserów debiutujących, filmy dokumentalne, utwory niskobudżetowe lub inne komercyjnie trudne utwory
